Każde z państw świata ma określony system ekonomiczny, czyli system wpływając na całokształt gospodarki kraju. W państwach wysokorozwiniętych np. we Francji, czy Stanach Zjednoczonych przyjęto system gospodarki rynkowej. Choć w każdym kraju może ona kształtować się nieco inaczej, warto zapoznać się z tym, co to jest gospodarka rynkowa.
- Gospodarka rynkowa – definicja
- Gospodarka rynkowa – cechy
- Jakie są wady i zalety gospodarki rynkowej?
- Gospodarka rynkowa w Polsce
- Społeczna gospodarka rynkowa
Gospodarka rynkowa – definicja
Jak wcześniej wspomniano, gospodarkę rynkową można zdefiniować jako system ekonomiczny, w którym decyzje związane ze sposobem i zakresem produkcji podejmowane są przez podmioty gospodarcze bez interwencji państwa. Kierując się swoim interesem, generują one na rynku popyt oraz podaż produktów i usług. W gospodarce tego typu wiele podmiotów działa jednocześnie, a ich czyny są od siebie zależne. W skład systemu tego typu wchodzą:
- gospodarstwa domowe,
- przedsiębiorstwa,
- gospodarstwa rolne,
- instytucje publiczne.
Gospodarka rynkowa – cechy
Po przedstawieniu jedynie głównych założeń gospodarki rynkowej warto skupić się na opisaniu jej dodatkowych cech charakterystycznych. Warto zaznaczyć, że w gospodarce rynkowej dominuje własność prywatna. Rząd nie posiada wiele majątku, jaki i władzy. To podmioty rynkowe rządzą – zarówno w kwestii ustalania władzy (demokracja), jak i działania rynku. Pomimo wspomnianej wcześniej zależności od siebie, podmioty konkurują ze sobą. Duże przedsiębiorstwa wytwarzają większość dóbr, zatrudniając przeważającą część siły roboczej. Dzięki temu osiągają większość krajowego zysku. W gospodarce rynkowej działa mechanizm cenowy, który jest wynikiem gry rynkowej. Pieniądz odgrywa bardzo ważną rolę w życiu społeczeństwa.
Jakie są wady i zalety gospodarki rynkowej?
Gospodarka rynkowa jak każdy system posiada swoje wady i zalety.
Wśród dominujących wad można wyróżnić:
- podział klasowy społeczeństwa,
- konsumpcjonizm społeczeństwa,
- istnienie bezrobocia,
- zagrożenie monopolizacją.
Z kolei zaletami gospodarki rynkowej są:
- innowacyjność na każdym szczeblu,
- elastyczność gospodarki,
- tendencja do równowagi rynkowej,
- swobodny rozwój.
Gospodarka rynkowa w Polsce
Skoro wiesz już co to gospodarka rynkowa, możemy jednoznacznie określić, że w Polsce ten system nie funkcjonuje. System gospodarczy naszego kraju to system mieszany, w którym środki produkcji mogą być publiczne lub prywatne. W Polsce wciąż funkcjonują przedsiębiorstwa stanowiące własność państwa, konkurujące z prywatnymi. Poszczególne pojedyncze przedsiębiorstwa również próbują walczyć ze sobą o pozycję na rynku. Państwo wspomaga całą gospodarkę, jak i poszczególne podmioty gospodarcze w razie wystąpienia kryzysu. Ponadto może zarządzać nimi, gdy sytuacja tego wymaga.
Społeczna gospodarka rynkowa
Rozważania na temat tego co to jest gospodarka rynkowa, warto zakończyć wyjaśnieniem pojęcia powiązanego z nią, a mianowicie – czym jest społeczna gospodarka rynkowa. Stanowi ona określenie kierunku politycznego i gospodarczego przyjętego przez państwo. Rozwinęła się po II wojnie światowej w Niemczech Zachodnich (RFN). Jej cechą charakterystyczną jest połączenie systemu gospodarki rynkowej wraz z zabezpieczeniem socjalnym pracowników na bardzo wysokim poziomie. Warto wiedzieć, że jej zasady zapisane są Konstytucji Rzeczypospolitej w art. 20.